Οστεοαρθρίτιδα Ισχίου
Η μαλακή επιφάνεια (χόνδρος), που καλύπτει τα οστά στην άρθρωση του ισχίου σας, έχει φθαρεί. Στην ιατρική γλώσσα, μιλάμε για αρθρίτιδα του ισχίου. Εξαιτίας της φθοράς του χόνδρου, οι περιοχές των οστών έρχονται σε άμεση επαφή. Η επιφάνεια των οστών γίνεται άγρια και προκαλούνται τριβές κατά την κίνηση της άρθρωσης.
Η ολίσθηση της κεφαλής του μηριαίου στην κοτύλη γίνεται δύσκολη. Σταδιακά, το οστό παραμορφώνεται.
Δημιουργούνται οστικές προεξοχές (τα οστεόφυτα), που περιορίζουν ακόμη περισσότερο την κινητικότητα της άρθρωσης. Η εξέλιξη της αρθρίτιδας είναι απρόβλεπτη: μπορεί να περιοριστεί σε μια περιοχή της άρθρωσης και να εξαπλώνεται σταδιακά, ή να πλήξει σε λίγους μήνες όλη την επιφάνεια ολίσθησης. Οι αιτίες της αρθρίτιδας είναι ποικίλες: η ηλικία, το αυξημένο βάρος, μια πτώση, πρόβλημα στη δομή της άρθρωσης, ευαισθησία λόγω κληρονομικότητας, κάποιες ασθένειες (φλεγμονώδεις νόσοι), κτλ.
Ποια είναι τα συμπτώματα στην αρθρίτιδα ισχίου;
Το ισχίο σας πονάει. Ο πόνος, συνήθως, εστιάζεται στη βουβωνική περιοχή, στο πλευρό σας και μερικές φορές μπορεί να αντανακλά στο γόνατο. Η άρθρωση γίνεται δύσκαμπτη, δυσκολεύοντας τις κινήσεις σας. Η ενόχληση μπορεί να χειροτερεύσει σε σημείο που να σας εμποδίζει στο περπάτημα.
Με την εξέλιξη της αρθρίτιδας, οι μύες που κινούν την άρθρωσή σας αποδυναμώνονται, διότι δε λειτουργούν σωστά. Δεν περπατάτε φυσιολογικά, γεγονός που συχνά προκαλεί προβλήματα στο γόνατο, στη σπονδυλική στήλη, στο άλλο ισχίο, κτλ.
Τι εξετάσεις χρειάζονται για την οστεοαρθρίτιδα ισχίου;
Ο γιατρός, για να διαπιστώσει τη σοβαρότητα της κατάστασής σας, βασίζεται σε ενδείξεις όπως:
- η συχνότητα λήψης φαρμάκων, για να ανακουφιστείτε από τον πόνο,
- η χωλότητα κατά το περπάτημα, η επιδείνωσή της, ή η ανάγκη να περπατάτε με τη χρήση βοηθητικού μπαστουνιού,
- η απόσταση που μπορείτε να διανύσετε χωρίς να πονάτε, πιθανή δυσκολία να βάλετε τα παπούτσια σας,
- οι δυσκολίες που αντιμετωπίζετε στην καθημερινή και κοινωνική σας ζωή, κτλ.
Η ακτινογραφία είναι η τεχνική, που χρησιμοποιεί ακτίνες (τις ακτίνες X), για να δούμε τα οστά στο εσωτερικό του σώματος. Δεν επιτρέπει όμως να δούμε το χόνδρο. Η σημαντική ελάττωση του «διαστήματος» ανάμεσα στην κεφαλή του μηριαίου και την κοιλότητα της λεκάνης στην οποία θηλυκώνει (κοτύλη), δείχνει ότι το πάχος του χόνδρου μεταξύ των οστών μειώνεται.
Με τις ακτινογραφίες διαπιστώνουμε σταδιακές παραμορφώσεις του οστού και την εμφάνιση μικρών προεξοχών (οστεόφυτα).
Ορισμένες φορές, χρειάζονται πιο εξειδικευμένες τεχνικές, όπως η αξονική και κυρίως η μαγνητική τομογραφία, που επιτρέπουν να αξιολογήσουμε καλύτερα την κατάσταση του χόνδρου και των μυών.
Συντηρητικές Θεραπείες
Τα φάρμακα επιτρέπουν να περιορίσουμε τον πόνο και τον ερεθισμό (φλεγμονή) της άρθρωσης. Κάποια νέα φάρμακα (χονδροπροστατευτικά) προστατεύουν το χόνδρο και καθυστερούν την εξέλιξη της αρθρίτιδας. Για την καταπολέμηση της φλεγμονής, τη διατήρηση της ευκαμψίας της άρθρωσης και την ενδυνάμωση των μυών, σας συνιστάται φυσιοθεραπεία.
Η αποτελεσματικότητα των χονδροπροστατευτικών είναι μεγάλη στην αρχή της ασθένειας. Τα αποτελέσματά τους φαίνεται ότι μειώνονται στη συνέχεια. Φάρμακα και φυσιοθεραπεία ανακουφίζουν προσωρινά τον ασθενή, δεν εμποδίζουν όμως την εξέλιξη της αρθρίτιδας.
Πότε χρειάζεται επέμβαση;
Εφόσον τα αποτελέσματα της συντηρητικής θεραπείας δεν είναι ικανοποιητικά, ο γιατρός σάς προτείνει χειρουργική επέμβαση. Μετά από ένα συγκεκριμένο στάδιο πόνου και δυσκαμψίας, οι ενοχλήσεις σας επιβάλλουν την επέμβαση. Το στάδιο αυτό ποικίλλει ανάλογα με την κατάσταση του κάθε ασθενή. Η συζήτηση με το γιατρό σας, λαμβάνοντας υπόψη την ηλικία, την κατάσταση της υγείας σας, τον τρόπο ζωή σας, κ.α., θα σας βοηθήσει σε αυτή την απόφαση.
Εναλλακτικές Θεραπείες
Εάν η φθορά του χόνδρου είναι σχετικά περιορισμένη, ο χειρουργός μπορεί να αποφασίσει να διατηρήσει την άρθρωση. Στην περίπτωση αυτή μπορούν να προταθούν διάφορες βιολογικές θεραπείες.
Μπορεί να γίνει έγχυση υαλουρονικού οξέος στην άρθρωση του ισχίου υπό ακτινοσκοπικό ή υπερηχογραφικό έλεγχο.
Μπορεί επίσης να προταθούν μια σειρά εγχύσεων ενεργοποιημένων αιμοπεταλιακών παραγόντων (PRP’s) υπό υπερηχογραφικό συνήθως έλεγχο που εξασφαλίζει την επιτυχή έγχυση εντός της άρθρωσης.
Η ενδοαρθρική έγχυση βλαστοκυττάρων (αρχέγονων μεσεγχυματικών κυττάρων) πού λαμβάνονται από τον λιπώδη ιστό ή από τον μυελό των οστών με παρακέντηση της λεκάνης μπορεί να καθυστερήσει την εξέλιξη σε περιπτώσεις μέσης βαρύτητας οστεοαρθρίτιδας ισχίου και ειδικότερα σε νεώτερους ασθενείς.
Αντιθέτως, όταν διαπιστωθεί ολική καταστροφή των επιφανειών, ο χειρουργός αφαιρεί τις περιοχές που έχουν υποστεί βλάβη και προχωρεί στην αντικατάστασή τους με τεχνητά μέρη (πρόθεση), που εξασφαλίζουν την ανώδυνη λειτουργία της άρθρωσης.
Αυτή η επέμβαση ονομάζεται ολική αρθροπλαστική ισχίου.
Καμία από τις παραπάνω θεραπείες δεν είναι ιδανική.
Η συντηρητική αντιμετώπιση, αν και καθυστερεί σημαντικά την αρθρίτιδα, δεν εμποδίζει την εξέλιξή της. Αρκετά χρόνια μετά μπορεί να χρειαστεί η τοποθέτηση πρόθεσης. Οι προθέσεις μπορεί να φθαρούν, να μειωθεί η σταθερότητά τους και να χρειαστεί η αντικατάστασή τους.
Η επέμβαση ολική αρθροπλαστική ισχίου
Ο χειρουργός προτείνει την αντικατάσταση των φθαρμένων περιοχών της άρθρωσής σας με τεχνητά μέρη (πρόθεση). Στην ιατρική γλώσσα, ονομάζεται αρθροπλαστική ισχίου.
Είναι λογικό ότι η καλή φυσική κατάσταση συμβάλλει στο επιτυχές αποτέλεσμα. Για αυτό, σας συνιστάται η απώλεια βάρους, αν χρειάζεται, και η διατήρηση της ευκαμψίας και της δύναμης των μυών και των αρθρώσεων με κατάλληλες ασκήσεις, κατόπιν ιατρικής συμβουλής.
Εάν έχετε κυκλοφορικό πρόβλημα (κιρσούς), μπορεί να χρειαστεί επέμβαση για τη θεραπεία του πριν την τοποθέτηση πρόθεσης. Σε αντίθετη περίπτωση, υπάρχει ο κίνδυνος να φράξουν οι φλέβες (φλεβοθρόμβωση).
Για να μειωθεί ο κίνδυνος εισαγωγής μικροβίων στην πρόθεση (λοίμωξη), πρέπει να αποκλειστεί η περίπτωση υπάρχουσας λοίμωξης (στο δέρμα, στα δόντια, κτλ.). Πριν την επέμβαση, επικοινωνείτε με τον αναισθησιολόγο, ο οποίος προτείνει την κατάλληλη μέθοδο αναισθησίας για εσάς και σας δίνει οδηγίες που πρέπει να ακολουθήσετε.
Στη διάρκεια της επέμβασης, είτε είστε τελείως «κοιμισμένος» (γενική αναισθησία), είτε αναισθητοποιείται το κάτω μέρος του σώματος με ένεση στην πλάτη σας (επισκληρίδιος ή ραχιαία αναισθησία).
Η πιο σύγχρονη επιλογή είναι η ραχιαία αναισθησία (light spinal) γιατί διάφορες μελέτες καταδεικνύουν μικρότερο ποσοστό επιπλοκών σε σχέση με την γενική αναισθησία αλλά και ταχύτερη και καλύτερη μετεγχειρητική κινητοποίηση των ασθενών.
Τα τελευταία χρόνια η ανάπτυξη πρωτοκόλλων ταχείας κινητοποίησης (fast track protocols) βοηθά πολύ στην πολύ γρήγορη ανάνηψη όσο και αποκατάσταση του ασθενούς.
Η επέμβαση πραγματοποιείται σε χώρο (χειρουργείου), που υπόκειται σε αυστηρούς κανόνες υγιεινής και ασφάλειας. Οι κανόνες υγιεινής είναι πολύ σημαντικοί στις επεμβάσεις οστών, για αυτό η ιατρική ομάδα παίρνει ιδιαίτερες προφυλάξεις.
Συνήθως, τοποθετείστε ξαπλωμένος ανάσκελα ή σε πλάγια θέση. Η θέση, ωστόσο, μπορεί να διαφέρει ανάλογα με την τεχνική που εφαρμόζει ο χειρουργός σας.
Υπάρχουν διάφορες τεχνικές από τις οποίες ο χειρουργός σας καλείται να επιλέξει ανάλογα με την περίπτωσή σας και τις πρακτικές που εφαρμόζει.
Στη διάρκεια της επέμβασης, ο χειρουργός πρέπει να προσαρμοστεί και πιθανώς να πραγματοποιήσει επιπλέον ενέργειες, που επιμηκύνουν την επέμβαση χωρίς, ωστόσο, να γίνεται πιο δύσκολη ή επικίνδυνη.
Η ολική αρθροπλαστική ισχίου αποτελεί την επέμβαση του αιώνα μιας και έχει δώσει εξαιρετικές λύσεις σε περιπτώσεις ασθενών με πολύ σημαντικά κινητικά προβλήματα λόγω οστεοαρθρίτιδας.
Εμπεριέχει, ωστόσο, κάποιους κινδύνους που πρέπει να λάβετε υπόψη σας, πριν αποφασίσετε να υποβληθείτε σε επέμβαση. Οι συνεχείς έρευνες εξελίσσουν τις τεχνικές (νέα υλικά, νέα συστήματα στερέωσης, κτλ.) και προσφέρουν συνεχώς αυξανόμενες εγγυήσεις για ένα ασφαλές αποτέλεσμα.
Πρόσθιες προσπελάσεις ελάχιστης επεμβατικότητας
Η σημαντικότερη εξέλιξη στην χειρουργική του ισχίου τα τελευταία χρόνια είναι οι πρόσθιες προσπελάσεις ελάχιστης επεμβατικότητας (AMIS, ASI, ALMIS). Με την χρήση των τεχνικών αυτών και ιδιαίτερα με την τεχνική ALMIS σε ύπτια θέση δεν υπάρχει τραυματισμός ευγενών στοιχείων (αγγείων ή νεύρων) ή τραυματισμός μυών και τενόντων όπως στις παραδοσιακές οπίσθιες ή πλάγιες προσπελάσεις.
Συνήθως, ο χειρουργός πραγματοποιεί μια τομή στην πρόσθια επιφάνεια του ισχίου. Το μέγεθος της τομής ποικίλλει ανάλογα με την τεχνική (περίπου 5-8 εκ.). Η άρθρωση βρίσκεται σε βάθος και ο χειρουργός χρειάζεται να έχει τέλεια οπτική επαφή, για να επέμβει.
Μετά την τομή στο δέρμα, ο χειρουργός φθάνει στην άρθρωση του ισχίου χωρίς κανένα μυικό τραυματισμό χρησιμοποιώντας μεσοδιαστήματα μεταξύ συγκεκριμένων μυών. Στη συνέχεια, ανοίγει το σάκο (θύλακο), που περιβάλλει την άρθρωση.
Η διαδικασία αυτή γίνεται με ιδιαίτερη ακρίβεια και περιορίζει στο ελάχιστο τον κίνδυνο βλαβών σε νεύρα, αιμοφόρα αγγεία ή μυς.
Η επέμβαση
Ο χειρουργός «κόβει», βάσει προηγούμενων υπολογισμών, το ανώτερο τμήμα του μηριαίου (κεφαλή μηριαίου), που παρουσιάζει φθορά του χόνδρου και το αφαιρεί.
Με ειδικές ράσπες δημιουργεί, στη συνέχεια, στο εσωτερικό του μηριαίου ένα τούνελ, για να τοποθετήσει το πρώτο τμήμα της πρόθεσης. Εάν η κοιλότητα στη λεκάνη (κοτύλη) παρουσιάζει σοβαρές βλάβες εξαιτίας της αρθρίτιδας, ο χειρουργός προετοιμάζει επίσης το οστό, αφαιρώντας το χόνδρο με ειδικές ράσπες διαφόρων μεγεθών.
Το οστό πρέπει να προσαρμόζει απόλυτα στα μέρη της πρόθεσης. Για το λόγο αυτό, ο χειρουργός δοκιμάζει διάφορες προθέσεις. Διασφαλίζει τη συγκράτησή τους στο οστό, την κατεύθυνσή τους, μείωνει στο ελάχιστο τον κίνδυνο εξάρθρωσης, κτλ.
Στη συνέχεια, τοποθετεί την τελική πρόθεση και προχωρεί στη στερέωσή της. Εάν αντικατασταθεί μόνο η κεφαλή του μηριαίου, η πρόθεση αποτελείται από ένα στέλεχος, το οποίο εισάγεται στο μηριαίο.
Στο στέλεχος εφαρμόζει ένα τμήμα με σφαιρικό σχήμα (κεφαλή πρόθεσης).
Όταν πρέπει να αντικατασταθούν όλα τα μέρη της άρθρωσης (ολική πρόθεση), ο χειρουργός προσθέτει ένα τμήμα σε σχήμα κούπας (το κυπέλλιο), που στερεώνεται στην κοτύλη.
Η στερέωση γίνεται με ή χωρίς τη χρήση ειδικού τσιμέντου, χωρίς να επηρεάζεται το αποτέλεσμα. Η επιλογή της μεθόδου εξαρτάται από το είδος της πρόθεσης, την ποιότητα των οστών σας, την ηλικία σας, κτλ.
Στη συνέχεια, ο χειρουργός ενώνει τα δύο μέρη της πρόθεσης και διασφαλίζει τη σταθερή συγκράτησή τους σε όλες τις θέσεις. Τέλος, τοποθετεί στη θέση τους όλα τα στοιχεία που περιβάλλουν την άρθρωση (θύλακος, μύες, κτλ.).
Η αρθροπλαστική ισχίου με την προσπέλαση ALMIS και την τοποθέτηση του ασθενούς σε ύπτια θέση όσο και η μη χρήση ειδικών τραπεζιών έλξης που χρησιμοποιούνται σε άλλες πρόσθιες προσπελάσεις (AMIS) διευκολύνει πολύ την χρήση του ρομποτικού συστήματος ΜΑΚΟ. Το ρομποτικό σύστημα ΜΑΚΟ μέχρι σήμερα στην Ελλάδα χρησιμοποιείτε μόνο με την κλασσική οπίσθια προσπέλαση ή διάφορες τροποποιήσεις της.